Hoe gaat dat, kraken? In het kort

- door kraakspreekuur Eindhoven -

Wil je eindelijk eens bij pa en moe weg en het nest uitvliegen, dan zal je ook ergens moeten wonen. Dat valt helaas nog niet zo mee. Een enkele jongere heeft ouders met veel liefde en geld die meteen een appartementje voor hem of haar kopen, maar dat is maar voor weinigen weggelegd. In andere gevallen zal je het zelf moeten oplossen. Er vanuit gaande dat je niet genoeg geld hebt om al die tijd in een hotel te verblijven, kan dat wel eens tegenvallen. De wachttijd voor een normale studentenkamer is in Amsterdam en veel andere grote steden langer dan de duur van een studie.
Een oplossing kan dan een typisch Nederlands verschijnsel zijn: een huis kraken.

Als je in Nederland een pand kraakt, wil dat zeggen dat je in een leegstaand pand gaat wonen zonder toestemming van de eigenaar. Je betaalt dus ook geen huur.
Kraken gebeurt in heel de wereld, want overal zijn er mensen met grote woningnood terwijl er tegelijkertijd huizen jaren leeg staan. Maar in Nederland is een speciale situatie, omdat kraken in Nederland legaal is, terwijl het in de meeste andere landen verboden is.

Er zijn een aantal regels rond kraken. Die ga ik hier niet allemaal bespreken, maar dit zijn de belangrijkste:

• Je kunt alles kraken, of het nu een huis, een school, een kerk of een bedrijfspand is.
  
• Dat pand moet natuurlijk wel leeg staan. Het moet zelfs minimaal een jaar leegstaan.
  
• Als je een pand kraakt, breek je de deur open. Dat is wel verboden, en doe je dus stiekem. Zodra je echter in het pand bent, bel je zelf de politie op en zeg je dat je het pand gekraakt hebt. De politie komt dan kijken of het pand echt leegstaat en je aan de regels voldoet. Als dat zo is, woon je gekraakt, en dat mag wel. Je zit dan dus legaal.
  
• Dat wil niet zeggen dat je er voor eeuwig zit. De eigenaar kan je laten ontruimen als hij binnen korte tijd iets met het pand wil gaan doen (bijvoorbeeld verbouwen of verkopen). De eigenaar daagt je dan voor de rechter, via een kort geding. Je bent dan geen verdachte, want je hebt niets illegaals gedaan. Het is burgerlijk recht tussen twee gelijke burgers, dus net als wanneer twee buren de rechter laten bepalen waar hun schutting nou moet staan, omdat ze er samen niet uit komen. Als de eigenaar de rechter kan overtuigen dat hij echt plannen met het pand heeft, en die binnen korte tijd wil uitvoeren, zal de rechter zeggen dat je er uit moet.
  Soms beweert die eigenaar dat wel, maar kan je aantonen dat het maar een smoes is en dat hij je huis na je vertrek gewoon leeg wil laten staan. Dan zal de rechter je in principe in het pand laten zitten.
  Denk je dat de eigenaar echt plannen heeft en dat je geen kans maakt, dan kan je er ook voor kiezen om er al voor het proces uit te gaan.
  
• Kraken is een kwestie van je goed voorbereiden en een aantal dingen uitzoeken, maar ook een beetje van geluk. De eerste twee weken zijn vaak heel spannend, daarna wordt het langzamerhand iets duidelijker. Als het tot zo’n kort geding komt, krijg je zo’n 2 tot 6 weken van tevoren een dagvaarding. Bovendien weet je vaak tevoren al dat het er aan zit te komen. Je weet dus redelijk op tijd dat er een kans is dat je er uit moet, en je hebt dan tijd om eventueel weer een nieuw leegstaand pand te zoeken om te kraken. Het is dus niet zo dat de politie zomaar elk moment binnen kan vallen ofzo.
  Het wisselt sterk hoe lang je in een kraakpand kan blijven, dat ligt er maar aan of de eigenaar plannen heeft. Maar veel kraakpanden blijven zo één tot drie jaar gekraakt voor de rechter je gelast te vertrekken. Er bestaan ook kraakpanden die het al twintig jaar volhouden, en ook die na een maand al ontruimd worden.
  Het is dus een beetje een onzeker bestaan, maar ikzelf verhuis minder vaak dan de gemiddelde student, en ik kraak nu al 16 jaar.
  
• Als kraker betaal je geen huur, en zijn je woonlasten dus wat lager dan die van de meeste mensen. Dat wil niet zeggen dat je gratis woont. Je zal zelf het pand moeten opknappen, want de eigenaar zal dat echt niet voor je doen. Verder betaal je net zo als ieder ander gas, water en licht.
  
• Er is op dit moment (eind 2003) van alles te doen over kraken in de landelijke politiek. De regeringspartijen willen het kraken van bedrijfspanden verbieden (woonhuizen kraken mag van hen nog wel). Het is echter maar de vraag of het kraken van bedrijfspanden echt verboden gaat worden, en als dat er werkelijk van komt, duurt het zeker nog wel twee jaar voor het echt zo ver is. Nu mag het dus nog. Meer info hierover vind je op onze pagina over het dreigende kraakverbod.

Het internationale kraakteken

Als je er over denkt om te gaan kraken, informeer je dan eerst goed. In de meeste steden heb je een kraakspreekuur. Dat is een spreekuur van collega-krakers waar je gratis terechtkan voor advies en vaak ook hulp bij het kraken van een pand. Dat spreekuur heb je echt nodig, want zoals gezegd, ik behandel hier alleen de belangrijkste regels, en er is meer waar je aan moet denken. Op http://www.squat.net kan je meer informatie over kraken vinden, inclusief adressen van kraakspreekuren in het land.

Denk er ook over na of je wel het type bent om te gaan kraken. Hou er rekening mee dat het niet zoiets is als een postzegelverzameling, die je aan de kant kan leggen als je hem even beu bent. Kraker ben je dag en nacht. Je moet er de tijd en moeite voor over hebben om panden goed uit te zoeken van tevoren, en ze leefbaar te maken als je er éénmaal in zit. Bedenk ook met wie je wil gaan kraken, en overleg van tevoren hoe je met elkaar wilt gaan wonen, en of je wel op één lijn zit met elkaar.

Ook als je zelf niet wilt gaan kraken, kan het leuk zijn om eens een kijkje te nemen in de kraakbeweging. In Nederland is kraken uitgegroeid tot een hele beweging, met naast kraakpanden waar alleen in gewoond wordt, ook eigen kroegen, meubelmakerijen, concertzalen, drukkerijen, winkels, tijdschriften en noem maar op. Het is een hele aparte wereld, met een eigen wereldbeeld en veel idealisme. Krakers zijn meestal sterk links georiënteerd en een beetje alternatief. Dat kan je ook merken aan de prijzen: in een kraakcafé kost een flesje bier vaak maar 1,25 terwijl in een gewoon café al snel 2 euro neergeteld moet worden voor een enkel glas.
Dit komt doordat krakers over het algemeen als vrijwilliger werken, in plaats van betaald. Dit vanuit de gedachte dat een café, winkel of restaurant ook voor mensen met weinig geld betaalbaar moet zijn.
Voor wat betreft het eerlijk verdelen van woonruimte hebben krakers nog een heel gevecht te voeren in de maatschappij: Op dit moment zijn er meer dan 500.000 woningzoekenden in Nederland terwijl er alleen al 4,7 miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg staat. Het kraken van bedrijfspanden zal dan ook niet snel verdwijnen, zelfs al zou het verboden worden over een paar jaar.

Wat is er nog meer typisch voor veel krakers? Je treft er veel kunstenaars, muzikanten en creatievelingen, ateliers en exposities. In kraakcafés is vaak een strikt beleid tegen discriminatie van vrouwen, homo’s en buitenlanders, veel strikter dan in de “gewone” wereld. Verder is de kraakbeweging geen club waar je lid van kan worden. Er zijn geen leiders, geen statuten of wat ook. Het is een sociale beweging, net als de vrouwenbeweging of de vredesbeweging. Overigens komen er in veel eetcafés in kraakpanden ook veel mensen die zelf niets met kraken te maken hebben.

Kortom: als je de tulpenbollen en de klompen even zat bent, dan neem eens een kijkje in de wondere wereld van het kraken, en wie weet kan het nog een heel praktische oplossing zijn voor jouw persoonlijke woningnood ook!

Meer info op http://www.squat.net.